ارزیابی تأثیر گشایش ایستگاههای مترو بر کاهش شکاف فضایی در کلان شهر تهران: با مطالعه ی تطبیقی ایستگاه مترو دکتر شریعتی و ایستگاه مترو میدان شهدا

اصولاً بین دسترسی به امکانات حمل ونقل و توسعه ی نواحی شهری ارتباط متقابل و تنگاتنگی وجود دارد. دسترسی مناسب تر، گزینه های بیشتر جابه جایی و کاهش هزینه های حمل و نقل از جمله عوامل موثر در جذابیت و توسعه ی این گونه مناطق است. در نتیجه ایجاد دسترسی به حمل و نقل عمومی می تواند به عنوان فرصتی مناسب جهت توسعه و پویایی مناطق شهری و افزایش کیفیت نواحی شهری محسوب گردد. این مسئله در شهر تهران به لحاظ وجود بافت های راکد اقتصادی و همچنین شکاف و قطب بندی دیرینه ی کالبدی- فضایی و اقتصادی- اجتماعی بین مناطق شمالی و جنوبی شهر، حائز اهمیت می باشد. لذا با توجه به گسترش سامانه های حمل و نقل عمومی همچون شبکه ی مترو در شهر تهران، آگاهی از تأثیرات گشایش ایستگاه های مترو بر کیفیت محیط بلافصل امری ضروری در جهت برنامه ریزی و مکان یابی مناسب این گونه ایستگاه ها و بهره گیری از ظرفیت های بالقوه ی آن می باشد. از طرفی به کمک بررسی میدانی این موضوع در دو بستر متفاوت شمال و جنوب شهر تهران، علاوه بر شناخت تأثیرات و پیامدهای گوناگون گشایش ایستگاه های مترو در دو محیط متفاوت شهری می توان به نقش چنین توسعه ای در کاهش شکاف و قطب بندی فضایی بین شمال و جنوب شهر نیز پی برد. فرض این است که مناطق کم برخوردار جنوبی شهر تهران، افزایش ارزش بیشتری را به سبب گشایش ایستگاه های مترو نسبت به مناطق شمالی و برخوردار، تجربه می نمایند؛ لذا توسعه و گشایش ایستگاه های مترو می تواند سبب پویایی اقتصادی و نتیجتاً توسعه و بهبود کیفیت محیط در مناطق جنوبی و غیر برخوردار شهر تهران گردد. نتیجه ی این فرایند تعدیل شکاف فضایی شمال و جنوب کلان شهر تهران است. صحت این فرضیات در قالب مطالعات میدانی تغییرات کیفیت محیط در دو سطح کلان و خرد، در حوزه ی نفوذ ایستگاه متروی واقع در شمال تهران (ایستگاه دکتر شریعتی) و ایستگاه متروی واقع در جنوب تهران (ایستگاه میدان شهدا) بررسی می شود. روش تحقیق در این پژوهش، پیمایش میدانی و استفاده از روش ها و تکنیک های کمی (رگرسیون چندجمله ای) و کیفی (مصاحبه ی شخصی، فیلم برداری و عکس برداری) ارزیابی تأثیرات در جهت شناسایی اثرات این گونه توسعه بر کیفیت محیط و همچنین عوامل موثر بر چگونگی آن است. مقایسه ی تأثیر گشایش ایستگاه های مترو در دو بستر متفاوت شمال و جنوب شهر تهران، تأثیرات مثبت قابل توجهی را برای مناطق مرکزی و جنوبی تهران نسبت به مناطق شمالی آن نشان می دهد که حکایت از تعدیل شکاف و قطب بندی فضایی شمال و جنوب شهر دارد.